Wraz z utworzeniem Muzeum Historycznego w Sanoku w 1934 r. zaczęto gromadzić wydawnictwa do muzealnej biblioteki, której stan tuż przed wybuchem II wojny światowej wynosił ok. 500 woluminów – w tym zbiór bardzo cennych 40 pergaminowych dokumentów związanych ściśle z historię miasta (1360-1784). W czasie okupacji niemieckiej księgozbiór uległ poważnemu zniszczeniu, część zaś najcenniejszych egzemplarzy (np. przywilej Kazimierza Wielkiego z 1366 r.) wywieziono. Odnalezione dokumenty i książki nigdy już nie powróciły do Sanoka.
Po wojnie rozpoczęto systematycznie powiększać księgozbiór biblioteczny poprzez zakupy w księgarniach, antykwariatach, a także dzięki darom od osób związanych działalnością naukową z ziemią sanocką. Dość pokaźną część zbiorów stanowią wydawnictwa pozyskiwane częstokroć w celu uchronienia ich od zniszczeń z okolicznych dworów i cerkwi. Pośród nich były liczne księgi liturgiczne w języku staro-cerkiewno-słowiańskim. Stanowiąc obecnie wartościową część księgozbioru, obejmują okres od XVI do XX w. Pomimo śladów zniszczeń niektóre z nich wzbudzają zainteresowanie swym poziomem wykonania, jak na przykład XVI-wieczne rekopisy: Ewangelie, Oktoichy, Mineje, Apostoły. Pośród starodruków (do końca XVIII w.) odnajdujemy egzemplarze w skórzanych oprawach o metalowych zdobieniach – są to Ewangelie, Służebniki, Irmołogiony, Psałterze, Triody i inne. Nie brak i druków późniejszych: XIX- i XX-wiecznych.
W 1946 r. bibliotekę wzbogacono o księgozbiór Krasickich z Leska oraz część zbiorów Laskowskich z dworu w Bażanówce. Jest to przede wszystkim XVIII- i XIX-wieczna literatura piękna w języku polskim, niemieckim i francuskim, ale także czasopisma, pośród których wymieńmy najciekawsze: "Przegląd Polski" wychodzący w Krakowie w latach 1866-1913 i "Przewodnik Naukowy i Literacki" wydawany we Lwowie w latach 1877-1919.
Biblioteka muzealna posiada także szereg wydawnictw związanych z historią Sanoka i regionu. Szczególną uwagę zwracają "Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej z archiwum tak zwanego bernardyńskiego we Lwowie". Są to najstarsze zapiski sądowe sądów grodzkich i ziemskich wydanych w przedziale od 1868 do 1935 r. we Lwowie łącznie w 25 tomach. Stanowią one dla badaczy regionu bogaty materiał genealogiczny i etnograficzny. I tak, dla poznania ciekawej przeszłości ziemi sanockiej duże znaczenie mają akta sanockie, które należą do najstarszych spośród zachowanych (rozpoczynają się w 1423 r.).
Niezwykle wartościowym źródłem informacji o naszym regionie jest także zbiór schematyzmów kościoła katolickiego i greckokatolickiego diecezji przemyskiej. Te wydawane periodycznie zestawienia stanu osobowego oraz wiadomości historyczno-statystyczne dla diecezji są doskonałym i cennym materiałem naukowym.
Nie sposób pominąć informacji o posiadanej przez bibliotekę Muzeum Historycznego kolekcji kilkudziesięciu książek z drukarni Karola Pollaka (m.in. egzemplarze z serii: "Biblioteka Polska" i "Księgozbiór Polski") oraz szeregu tytułów czasopism wychodzących w tejże drukarni, a ściśle związanych tematyką z życiem naszego miasta. Wymieńmy choć kilka: "Sanoczanin", "Głos Ziemi Sanockiej", "Ziemia Sanocka", "Tygodnik Ludowy", "Tygodnik Ziemi Sanockiej" – dają one bardzo interesujący wgląd w życie miasta z czasów autonomii galicyjskiej.
Omawiając pozycje wydawnicze umownie zwane regionaliami, trudno nie wspomnieć o cennych nabytkach, jakimi są "Sprawozdania wydziału Towarzystwa Gimnastycznego Sokół w Sanoku" (1898-1932) i "Sprawozdania Dyrektora c.k. Gimnazjum w Sanoku" – oczywiście częściowo zdekompletowane, ze śladem zniszczeń, będących echem gehenny okupacyjnej.
Oprócz kolekcji zabytkowej księgozbiór tworzą także pozycje wydawnicze z okresu najnowszego, na profil zaś zbiorów wpływa po części struktura muzeum, a więc dyscypliny w nim aktualnie reprezentowane: archeologia, historia i historia sztuki. Istotną cechą zbiorów bibliotecznych Muzeum Historycznego jest także to, iż pewną część publikacji pozyskuje się drogą międzybibliotecznej i międzymuzealnej wymiany. Biblioteka Muzeum Historycznego w Sanoku jest przede wszystkim zapleczem naukowym dla pracowników muzeum, jakkolwiek z jej księgozbioru mogą korzystać także czytelnicy z zewnątrz – po spełnieniu pewnych warunków określonych przepisami. Z książek i czasopism można korzystać jedynie na miejscu w czytelni.

Piotr Pęcak

Skorzystaj z wyszukiwarki zbiorów biblioteki Muzeum Historycznego w Sanoku...

Zobacz nasze publikacje